Veranderkleuren

Léon de Caluwe en Hans Vermaak

De verborgen wereld achter een veranderstrategie


Het woord 'veranderen' is een containerbegrip. Als je op zoek gaat naar betekenissen kom je een scala aan begrippen tegen. Léon de Caluwé en Hans Vermaak maken onderscheid tussen:

1. de uitkomst van veranderingen;

2. het proces van veranderen;

3. strategieën, benaderingen en aanpakken van verandering.


Zij constateren dat we gewend zijn onderscheid te maken tussen de uitkomst (1) en het proces (2) van veranderen, maar dat de verschillen tussen veranderstrategieën (3) veel minder algemeen bekend zijn. Terwijl er werelden van verschil liggen in de achterliggende veronderstellingen, opvattingen en overtuigingen.


In opleidingen voor managers en veranderaars ligt de nadruk vaak maar op enkele van de beschikbare strategieën. De impliciete norm is dan dat veranderen bij voorkeur een rationeel, analytisch proces zou moeten zijn en die eenzijdigheid versmalt je opties als veranderaar.


Het nut van een heldere blik op veranderen


Conceptuele helderheid is gewenst om de volgende redenen:

1. Minder 'taalvervuiling': eenduidige uitleg van begrippen.

2. Meervoudig kijken: problemen vanuit verschillende invalshoeken benaderen helpt bij

    diagnose en betekenisgeving.

3. Weloverwogen kiezen: niet alle veranderstrategieën werken in alle situaties.

4. Bewustwording: je eigen veronderstellingen onderkennen. Waar ben je van? Wat kun je aan?


Vijf veranderstrategieën


Na een uitgebreide analyse komen De Caluwé en Vermaak uit op vijf verschillende veranderstrategieën:

- Geeldrukdenken: gebaseerd op sociopolitieke opvattingen over organisaties, waarbij

  belangen, conflicten en macht een belangrijke rol spelen.

- Blauwdrukdenken: gaat ervan uit dat veranderingen rationeel kunnen worden ontworpen en

  geïmplementeerd.

- Rooddrukdenken: vindt zijn oorsprong in de klassieke Hawthorne-experimenten en de vraag

  wat medewerkers motiveert. Een richting die je terugvindt in het klassieke HRM / HRD denken

  en in communicatiewetenschappen.

- Groendrukdenken: vindt zijn oorsprong in de action learning-theorieën. Het heeft een grote

  vlucht genomen in het gedachtegoed van de lerende organisatie. Men haalt inspiratie uit de

  pedagogiek, didactiek, onderwijskunde en organisatiepsychologie.

- Witdrukdenken: is ontstaan als reactie op het deterministisch, mechanische en lineaire wereld-

  beeld. De chaostheorie draait om complexe (organische) systemen met een beperkte

  voorspelbaarheid. Een centraal begrip is zelforganisatie.


Bron: Leren veranderen, Léon de Caluwé en Hans Vermaak, 2001